Jakie wybrać więźby dachowe

[Gregoria Carl]

Kształt dachu wpływa nie tylko na wygląd mieszkaniu, ale również w dużym stopniu na możliwość wykorzystywania poddasza. Dużo obszaru zapewniają np. zwykłe, dwuspadowe dachy o dużej rozpiętości jak i również znacznym kącie nachylenia połaci (powyżej 40°) oraz dachy wraz z wysoką ścianką kolankową. Swoboda w zagospodarowaniu poddasza zależy również od rodzaju struktur dachu, gdyż do niej elementy mogą ją znacznie ograniczać.

Przy domach jednorodzinnych godne uwagi są przede wszystkim dachy o prostych kształtach (głównie dwuspadowe) i - co się z naszym wiąże - nieskomplikowanej konstrukcji. Takie struktury dachowe są tańsze i łatwiej prawidłowo ułożyć na nich pokrycie, lepiej dlatego nie urozmaicać pierwotnego licznymi lukarnami, dymnikami i wieżyczkami.

Przeprowadzenie skomplikowanego wielopołaciowego dachu wymaga bardzo wysokich kwalifikacji oraz sporej staranności zarówno od cieśli, jak i również dekarzy. Łatwiej wtedy na temat błędy, a liczne kosze pomiędzy połaciami sprzyjają zaleganiu śniegu i utrudniają odprowadzanie wody deszczowej.

Więźba dachowa - krokwiowa i krokwiowo-jętkowa

W tych najprostszych więźbach (rys. 3 oraz 4) pary krokwi zbiegających się w kalenicy tworzą konstrukcję wiązarów - identycznych w całym dachu. Jeśli strop poddasza jest drewniany, dolnymi pasami wiązarów mogą być belki stropowe, a gdy strop jest żelbetowy albo ceramiczny, funkcję pasów dolnych może również przejąć jego struktura nośna. Wówczas zwykle krokwi nie opiera się bezpośrednio na murze, lecz na zakotwionym w nim krawędziaku.

Uwaga! Drewniane elementy więźby muszą być oddzielone od muru warstwą izolacji przeciwwilgociowej. Najczęściej wykonuje się ją z papy.

Jętka, poziomy element pomiędzy krokwiami, służy ich usztywnieniu i zmniejsza uginanie się krokwi pod obciążeniem.

Wiązary wiąże się usztywniającymi więźbę wiatrownicami, ponadto usztywnia je deskowanie lub ołacenie.

Największą zaletą tej konstrukcji jest jej prostota. Jednak przy typowym wykonaniu poważne wady to nieogromna dopuszczalna rozpiętość - do 6-7 metrów, oraz wymagany duży spadek dachu a mianowicie 40°-60°. Jednak podpierając jętkę dwoma słupami na krańcach oraz wzmacniając połączenie krokwi w kalenicy (z nakładkami i deską kalenicową - kontur. 5) oraz robiąc zakotwienie dolnego końca krokwi można powiększyć rozpiętość konstrukcji do 12 m, zaś spadek dachu obniżyć do 20°.

Tuż przy niewielkich rozpiętościach, kiedy nie ma słupów, przestrzeń poddasza można dowolnie dzielić. Jętki są często używane jako element konstrukcyjny sufitu albo pozostawia się je dostrzegalne, by dodawały charakteru pomieszczeniom pod skosami.

Więźba dachowa - płatwiowa

Płatwie owo belki równoległe do kalenicy, na wskazane jest opierają się krokwie. Dolne płatwie znajdują się na stropie albo ściance kolankowej, pozostające zaś są podparte słupami. Obciążenia będą przekazywane za pośrednictwem płatwi na ściany nośne i strop.

Najczęściej elementem wiązarów są też kleszcze - umieszczone powyżej płatwi pary belek lub desek zawierających obustronnie krokwie i słupy. Natomiast miecze pozwalają zwiększyć odległości pomiędzy słupami. Filary i kleszcze rozmieszcza się tylko jakie możliwości 3-4 pary krokwi (wiązarów), reszta wiązarów składa się z samych krokwi.

Więźba płatwiowa występuje po wielu odmianach i jest bardzo uniwersalna. Rozpiętość dachu być może sięgać 12 metrów, a jego rzut może być chociażby bardzo skomplikowany.

Zestawiając odpowiednio liczbę płatwi i słupów możemy zaś zaprojektować grzbiet o niemal przypadkowym, nawet minimalnym spadku.

Utrudnieniem w zagospodarowaniu poddasza o tak zaawansowanej więźbie są filary, jednak są rozstawione co 3-4 metry, czasem udaje się zaś ukryć hałasuje w ściankach działowych.

Więźba dachowa a mianowicie z wiązarów kratowych

Wiązary kratowe (kratownice) to nowoczesne konstrukcje złożone ze cieńszych elementów niż tradycyjne więźby ciesielskie. Wiązar taki składa się z pasa górnego i dolnego, pomiędzy którymi znajdują się cienkie pionowe słupki i ukośne krzyżulce. Dzielą one obszar wiązara na stosunkowo niewielkie trójkąty.

Wiązar kratowy ma nadzwyczaj dużą sztywność oraz wytrzymałość, jest przy tym lekki, natomiast do jego wykonania potrzeba niewiele drewna. Takie wiązary posiadają oczywiście także niedoskonałości - ich przeprowadzenie jest bardzo pracochłonne i wymaga dużej dokładności.

Dlatego najlepiej, jeśli są przygotowywane nie na budowie, lecz w wyspecjalizowanej wytwórni. Korzystne (i najtańsze) jest wtenczas wykonanie wielu podobnych wiązarów. Cienkie elementy są bardziej wrażliwe na działanie płomienia i korozję biologiczną (grzyby i owady), dlatego szczególnie zasadnicza jest odpowiednia jakość drewna. Na szczęście wytwórnie na ogół pilnują o jakość surowca.

W domach 1 rodzinnych stosuje się wiązary kratowe o elastyczności do 12 metrów, choć można wykonać znacznie większe. Pierwotnego zaletą jest to, że nie żądają podpór pośrednich (wewnętrznych ścian nośnych ani podciągów). Choć wiązary kratowe można zbudować do każdego dachu, spadki dachów o konstrukcji z wiązarów kratowych są najczęściej niewielkie (do 20°), gdyż przestrzeń poddasza podzielona takimi wiązarami w zasadzie nie sprawdza się do wykorzystania. https://drewzim.pl/co-to-jest-tarcica/

Wyjątkiem są w tym miejscu dachy o konstrukcji jak na rys. 9. Wiązary zastosowano tu w konstrukcji dachu krokwiowego - wiązar kratowy o wysokości 30-40 cm zastępuje tu krokiew z litego drzewa. Rozpiętość dachu ma możliwość sięgać nawet dwunastu m, a dopuszczalny kąt jego nachylenia to 21-44°. Widoczne w ten strategia poddasze można bardzo dobrze wykorzystać jak mieszkalne.

Więźba dachowa - wieszarowa

To szczególny rodzaj struktury, przydatny głównie wtedy, gdy odległości między ścianami nośnymi są bardzo duże (ok. 10 m), gdy np. wszystkie obciążania muszą być wyciągnięte na ściany estetyczne (brak wewnętrznych tapet nośnych).

Krokwie przekazują obciążenia np. na płatwie, a ów zaś - w wieszaki zamiast dzięki słupy. Więźby o konstrukcji wyłącznie wieszarowej nie są popularne i rzadko spotyka się je o rozpiętości ponad 12 m. Jednak wieszaki bywają wykorzystywane w zastępstwie słupów, w więźbach o różnej struktury.