Elementy więźb dachowych

[Gregoria Carl]

Forma dachu wpływa coś więcej niż na wygląd budynku, ale również w dużym stopniu na możliwość wykorzystania poddasza. Dużo obszaru zapewniają np. zwykłe, dwuspadowe dachy o dużej rozpiętości jak i również znacznym kącie nachylenia połaci (powyżej 40°) oraz dachy z wysoką ścianką kolankową. Swoboda w zagospodarowaniu poddasza zależy także od rodzaju struktur dachu, gdyż do niej elementy mogą ją znacznie ograniczać.

Przy domach jednorodzinnych godne polecenia są przede każdemu dachy o nieskomplikowanych kształtach (głównie dwuspadowe) i - jak się z tym wiąże - nieskomplikowanej konstrukcji. Takie struktury dachowe są bardziej korzystne i łatwiej należycie ułożyć na wymienionych pokrycie, lepiej zatem nie urozmaicać pierwotnego licznymi lukarnami, dymnikami i wieżyczkami.

Wykonanie skomplikowanego wielopołaciowego dachu wymaga bardzo wysokich kwalifikacji oraz sporej staranności zarówno od cieśli, jak i również dekarzy. Łatwiej wtedy o błędy, a mnogie kosze pomiędzy połaciami sprzyjają zaleganiu śniegu i utrudniają odprowadzanie wody deszczowej.

Więźba dachowa - krokwiowa i krokwiowo-jętkowa

Po tych najprostszych więźbach (rys. 3 jak i również 4) pary krokwi zbiegających się po kalenicy tworzą konstrukcję wiązarów - jednakowych w całym dachu. Jeśli strop poddasza jest drewniany, dolnymi pasami wiązarów potrafią być belki stropowe, a gdy strop jest żelbetowy albo ceramiczny, funkcję pasów dolnych może też przejąć jego budowa nośna. Wówczas zwykle krokwi nie polega bezpośrednio na murze, lecz na zakotwionym w nim krawędziaku.

Uwaga! Drewniane składniki więźby muszą być oddzielone od muru warstwą izolacji przeciwwilgociowej. Najczęściej wykonuje się ją z papy.

Jętka, poziomy element pomiędzy krokwiami, posługuje ich usztywnieniu i zmniejsza uginanie się krokwi pod obciążeniem.

Wiązary wiąże się usztywniającymi więźbę wiatrownicami, ponadto usztywnia je deskowanie lub ołacenie.

Największą zaletą tej konstrukcji jest jej prostota. Jednak przy typowym wykonaniu poważne wady to nieogromna dopuszczalna rozpiętość a mianowicie do 6-7 m, oraz wymagany wielki spadek dachu - 40°-60°. Jednak podpierając jętkę dwoma słupami na krańcach oraz wzmacniając połączenie krokwi w kalenicy (z nakładkami i deską kalenicową - kontur. 5) oraz robiąc zakotwienie dolnego finiszu krokwi można podwyższyć rozpiętość konstrukcji do 12 m, zaś spadek dachu zredukować do 20°.

Tuż przy niewielkich rozpiętościach, gdy nie ma słupów, przestrzeń poddasza wolno dowolnie dzielić. Jętki są często używane jako element konstrukcyjny sufitu albo pozostawia się je wyraźne, by dodawały zakresu pomieszczeniom pod skosami. Tartak Jasło

Więźba dachowa a mianowicie płatwiowa

Płatwie jest to belki równoległe do odwiedzenia kalenicy, na wskazane jest opierają się krokwie. Dolne płatwie znajdują się na stropie albo ściance kolankowej, pozostałe zaś są podparte słupami. Obciążenia istnieją przekazywane za pośrednictwem płatwi na ściany nośne i strop.

Najczęściej elementem wiązarów są też szczypce - umieszczone powyżej płatwi pary belek lub desek zawierających obustronnie krokwie jak i również słupy. Natomiast miecze pozwalają zwiększyć odległości pomiędzy słupami. Filary i kleszcze rozmieszcza się tylko jakie możliwości 3-4 pary krokwi (wiązarów), reszta wiązarów składa się wraz z samych krokwi.

Więźba płatwiowa występuje po wielu odmianach oraz jest bardzo uniwersalna. Rozpiętość dachu może sięgać 12 m, a jego rzut może być nawet bardzo skomplikowany.

Dobierając odpowiednio liczbę płatwi i słupów można zaś zaprojektować kalenica o niemal przypadkowym, nawet minimalnym spadku.

Utrudnieniem w zagospodarowaniu poddasza o takowej więźbie są słupy, jednak są rozstawione co 3-4 metry, czasem udaje się zaś ukryć je w ściankach działowych.

Więźba dachowa a mianowicie z wiązarów kratowych

Wiązary kratowe (kratownice) to nowoczesne konstrukcje złożone ze cieńszych elementów niż standardowe więźby ciesielskie. Wiązar taki składa się z pasa górnego i dolnego, między którymi znajdują się cienkie pionowe słupki i ukośne krzyżulce. Dzielą one obszar wiązara na relatywnie niewielkie trójkąty.

Wiązar kratowy ma bardzo dużą sztywność jak i również wytrzymałość, jest obok tym lekki, zaś do jego wykonania potrzeba niewiele drzewa. Takie wiązary posiadają oczywiście także usterki - ich zrobienie jest bardzo pracochłonne i wymaga niemałej dokładności.

Dlatego najlepiej, jeśli są przygotowywane nie na budowie, lecz w wyspecjalizowanej wytwórni. Korzystne (i najtańsze) jest wtedy wykonanie wielu identycznych wiązarów. Cienkie części są bardziej wrażliwe na działanie płomienia i korozję biologiczną (grzyby i owady), dlatego szczególnie istotna jest odpowiednia jakość drewna. Na szczęście wytwórnie na ogół pilnują o jakość materiału.

W domach 1 rodzinnych stosuje się wiązary kratowe o elastyczności do 12 metrów, choć można wykonać znacznie większe. Ich zaletą jest to, że nie wymagają podpór pośrednich (wewnętrznych ścian nośnych oraz podciągów). Choć wiązary kratowe można zaprojektować do każdego dachu, spadki dachów o konstrukcji z wiązarów kratowych są najczęściej niewielkie (do 20°), gdyż przestrzeń poddasza podzielona takimi wiązarami w zasadzie nie sprawdza się do wdrożenia.

Wyjątkiem są tu dachy o struktur jak na obrys. 9. Wiązary zastosowano tu w struktur dachu krokwiowego a mianowicie wiązar kratowy o wysokości 30-40 cm zastępuje tu krokiew z litego drzewa. Rozpiętość dachu być może sięgać nawet 12 m, a dopuszczalny kąt jego nachylenia to 21-44°. Powstałe w ten strategia poddasze można nadzwyczaj dobrze wykorzystać w charakterze mieszkalne.

Więźba dachowa - wieszarowa

Owo szczególny rodzaj struktur, przydatny głównie wtedy, gdy odległości pomiędzy ścianami nośnymi są bardzo duże (ok. 10 m), kiedy np. wszystkie obciążenia muszą być wyłożone na ściany powierzchowne (brak wewnętrznych elewacji nośnych).

Krokwie transmitują obciążenia np. na płatwie, an owe zaś - na wieszaki zamiast na słupy. Więźby na temat konstrukcji wyłącznie wieszarowej nie są znane i rzadko widuje się je o elastyczności ponad 12 m. Jednak wieszaki bywają wykorzystywane w zastępstwie słupów, w więźbach o różnej struktury.